آشنايي با اصطلاحات بازرگاني و گمركي

ارزش كالاي صادراتي در گمرك

هر كالايي كه به عنوان صادرات به گمرك اظهار مي شود صرف نظر از قيمتي كه طبق قرارداد براي آن تعيين شده به طور كلي فارغ از ارزش كالا در خارج داراي قيمتي است كه قبلا توسط مرجع رسمي دولتي تعيين شده و به صورت فهرست قيمت هاي صادراتي در اختيار گمرك, بانك و ساير سازمان ها قرار مي گيرد.

بنابراین صادر كنندگان به اين قيمت ها دسترسي دارند و الزاما اظهارنامه هاي صادراتي نيز بايد با همين ارزش ها تقويم شود. نحوه قيمت گذاري كالاهاي صادراتي و الزام كليه صادركنندگان به رعايت آن براي اين است كه اولا صادركننده اگر مجاز به اظهار قيمت كالايي كه صادر مي كند به دلخواه باشد، قطعا براي يك نوع كالا قيمت هاي مختلف به گمرك اظهار مي شود و به اين ترتيب چنانچه قرار بر اخذ تعهد ارزي يا اخذ ماليات يا حتي تهيه آمار بازرگاني باشد، هيچ كدام از اين منظورها درست برآورده نخواهد شد.

ارزش كالاي ورودي در گمرك(ارزش گمركي)

ارزش كالاي ورودي در گمرك در همه موارد عبارت است از بهاي سيف CIF (بهاي خريد كالا در مبدا به اضافه هزينه بيمه و حمل و نقل و باربندي) و كليه هزينه هاي مربوط به افتتاح اعتبار يا واريز بروات و همچنين حق استفاده از امتياز نقشه, مدل و علامت گذاري بازرگاني و ساير حقوق مشابه مربوط به كالا و ساير هزينه هايي كه به آن كالا تا ورود به اولين دفتر گمركي تعلق مي گيرد كه از روي سياهه خريد يا ساير اسناد تسليمي صاحب كالا تعيين و براساس نرخ ارز و برابري هاي اعلام شده از طرف بانك مركزي ايران در روز تسليم اظهار نامه خواهد بود.

اسناد حمل

بارنامه به منزله سند قرارداد حمل, رسيد دريافت كالا و سند مالكيت آن است و همچنين سندي است كه زمان ادعاي خسارت از سمت بيمه مي تواند به عنوان پشتوانه مورد استفاده واقع شود.

جزئيات مندرج در بارنامه بايد شامل موارد زير باشد:

شرح كالا – علائم و يا شماره هاي تجاري – نام كشتي حامل – ذكر عبارتي كه حاكي از وجود كالا در كشتي باشد – بنادر بارگيري و تخليه – نام حمل كننده كالا – نام گيرنده كالا – نام و نشاني شخصي كه ورود اجناس به اطلاع او مي رسد و هزينه حمل پرداخت شده يا قابل پرداخت در مقصد است. همچنین تعداد نسخه هاي بارنامه كه به صورت اصل صادر شده است و تاريخ صدور.

اسناد مثبته گمركي

اسناد مثبته گمركي بطور كلي اسنادي هستند كه مويد ورود كالا به ترتيب مجاز به كشور, انجام تشريفات قطعي گمركي در خصوص آنها و ترخيص از گمرك با صدور سند و پرداخت كليه وجوهي كه به ورود قطعي كالا تعلق مي گيرد، است.

اسناد نادرست

منظور از اسناد نادرست, اسناد يا سياه هايي است كه در آن خصوصيات كالا صحيح و مختصرا ذكر نشده است و صاحب كالا از عدم تصريح خصوصيات به زبان دولت اقدام و كالاي ديگري را با حقوق گمركي و سود بازرگاني و عوارض كمتر اظهار کرده باشد.

اظهارنامه كالا

اظهاري است كه بر روي برگي كه گمرك تعيين کرده تنظيم مي شود. در اين اظهارنامه اشخاص ذينفع روش گمركي را كه بايد در مورد كالا اجرا شود ذكر مي كنند و مشخصاتي را كه از نظر گمرك براي اجراي ان روش لازم است، قيد مي كنند.

اظهارنامه ورود يا خروج

عبارت است از هر نوع اظهارنامه اي كه توسط شخص مسئول وسيله حمل و نقل يا نماينده او بايد هنگام ورود يا خروج وسيله حمل ونقل به مقامات گمركي ارائه شود و حاوي مشخصات لازم در ارتباط با وسيله حمل و نقل, مسير سفر, بار, كالاهاي توشه اي و ملزومات, كاركنان و مسافرين است.

اظهارنامه گمركي

هر اظهار يا اقدامي كه راجع به اطلاعات خاص مورد نياز گمرك به هر شكل كه توسط گمرك توصيه شده يا مورد قبول واقع شود.

اظهارنامه مبدا

عبارت است از يك شرح مقتضي در رابطه با مبدا كالاهاي ساخته شده كه در موقع صدور آنها توسط سازنده, توليد كننده, تهيه كننده, صادر كننده يا هر شخص صلاحيت دار ديگري در فاكتور تجاري يا هر سند ديگري كه مربوط به كالاها باشد، ذكر مي شود.

اعلاميه ارز

سندي است بانك كه مبلغ ارز انتقال يافته جهت خريد كالا و ارز ريالي و تاريخ گشايش اعتبار آن را نشان مي دهد.

بار انداز

محل سرپوشيده اي است كه يك يا چند طرف آن ديوار نداشته و كالا ها به منظور محفوظ ماندن از برف و باران و تابش منظم آفتاب در آنجا نگه داشته مي شود.

بارنويسي

مامورين مخصوص موقع تخليه كالا از وسائط نقليه, به تدريج ريزآان را مي نويسد تا بعدا با بارنامه و مانيفست تطبيق داده شود.

پروفورما

سياهه خريدي است كه فروشنده از مبدا به عنوان پيشنهاد فروش يا تعيين ارزش و شرايط فروش, صادر مي كند. اين سياهه قبل از سفارش كالا بايد به تاييد مركز تهيه و توزيع مربوطه برسد. پروفورما را پيش فاكتور نيز مي نامند.

ترانشيب

عبارتست از روش گمركي كه به موجب آن كالاها تحت نظارت گمرك از يك وسيله حمل و نقل ورودي به يك وسيله حمل ونقل خروجي(صدور) در حوزه يك دفتر گمركي كه آن دفتر در عين حال دفتر گمركي توام براي ورود و صدور است, انتقال داده مي شود.

تعهد ترانزيت

سندي است كه توسط گمرك تنظيم مي شود و به موجب آن اجازه داده مي شود كه كالاها به طور ترانزيت گمركي بدون پيش پرداخت حقوق و عوارض ورودي حمل شوند و معمولا حاوي كليه مشخصات لازم براي تعيين حقوق و عوارض ورودي در مورد مقتضي و يك تعهد تضمين شده مبني بر ارائه كالا يا مهروموم گمركي و سيم و سرب دست نخورده به دفتر گمركي مقصد است.

درابك

عبارت است از مبلغ حقوق و عوارض ورودي كه به موجب روش درابك مسترد مي شود.

دمپينگ

دمپينگ عبارت است از عرضه كالا با قيمتي كمتر از هزينه نهايي توليد آن يا با استفاده از سوبسيدهاي غير عادي در يك بازار خارجي.

سود بازرگاني

علاوه بر حقوق گمركي وجوهي نيز تحت عنوان سود بازرگاني طبق مصوب هيات وزيران به استناد قانون انحصار تجارت خارجي, قانون امور گمركي و قانون مقررات صادرات و واردات از برخي كالاهاي وارداتي اخذ مي شود كه به آن سود بازرگاني گفته مي شود.

فلسفه وضع سود بازرگاني جدا از حقوق گمركي، صرفا به اين لحاظ بوده كه هرگاه دولت لازم بداند كه به منظور حمايت از توليدات يا صنايع كشور ميزان آن را تغيير دهد در حالي كه اگر اين وجوه، كلا در قالب حقوق گمركي وصول مي شود. بر طبق قانون مي بايست مجلس آن را تعيين كند لذا هر تغيير احتمالي آن مستلزم انجام مقدمات و طي تشريفات متداول و صرف زمان نسبتا زيادي بود در حالي كه اين وجوه ممكن است هر سال محتاج تغيير باشد، لذا با تصويب هيات دولت, اين تغيير با سهولت انجام مي گيرد.

سياهه تجاري

صورت حسابي است كه به موجب آن هزينه كالا به حساب خريدار منظور مي شود. سياهه بايد داراي موارد زير باشد:

تاريخ - نام و نشاني خريدار و فروشنده – شماره سفارش يا قرارداد – مقدار و شرح كالا – قيمت واحد – شرح هر گونه هزينه اضافي توافق شده كه در قيمت واحد منظور نشده است – ارزش كل كالا – وزن كالا – تعداد بسته ها – علايم و شماره هاي حمل- شرايط تحويل و پرداخت.

فله

به كالاهايي كه بدون لفاف در واگن ها يا كاميون هاي اتاقدار و يا كشتي حمل مي شود فله مي گويند. كالاهايي مانند شكر, گندم, حبوبات, علوفه و از اين قبيل به صورت فله حمل مي شوند.

كابوتاژ

عبارت است از حمل كالا از يك بندر كشور به بندر ديگر و همچنين از يك گمرك به گمرك ديگر كه از راه كشور هم جوار صورت مي گيرد. براي كابوتاژ تشريفات گمركي لازم است و دو نوع اظهارنامه دارد كه يكي هنگام خروج كالا از بندر يا مرز تنظيم مي شود و يكي هم هنگام ورود به گمرك مرز يا بندر .

كارنه تير

كارنه تير سند ترانزيتي بين الملي كالا از راه زميني است كه در مبدا صادر مي شود و به موجب آن كالا از كشورهاي بين راه تا مقصد كه به طور ترانزيت عبور مي كند، نيازي به انجام تشريفات ترانزيت در مرز ورودي و خروجي هر كشور نخواهد بود.

كارنه ا.ت .ا

مدرك ورود موقت بين المللي است كه اگر شخص يا شركتي كالايي به صورت ورود موقت برای شركت در نمايشگاه ها يا تاسيس نمايشگاه وارد نکند و يا نمونه هايي براي ارائه به مشتريان وارد كند، به موجب اين مدرك نيازي به انجام تشريفات گمركي مربوط به ورود موقت نخواهد داشت .

كارنه دو پاساژ

كارنه دو پاساژ در حقيقت گذرنامه وسيله حمل و نقل جاده اي است كه به عنوان ورود موقت به كشور يا كشورهايي مسافرت مي كند، ممكن است براي حمل كالا اشخاص يا به عنوان اتومبيل سواري براي گردش يا انجام امري كه در نظر است موقتا براي ورود به كشوري از آن استفاده شود.

كالاي ضبطي در گمرك

ضبط كالا در گمرك در مواردي است كه كالا ممنوع الورود يا غير مجاز بوده با نام و مشخصات صحيح اظهار شده باشد و گمرك سه ماه به صاحب كالا فرصت داده باشد كه كالا را از كشور اعاده کند. ولي صاحب كالا اقدامي نکند در اين صورت بعد از انقضاي سه ماه مذكور كالا اصطلاحا ضبط مي شود. همچنين بعد از ضبط, به صاحب كالا دو ماه وقت داده مي شود كه اگر شكايتي دارد به دادگاه شهرستان تسليم کند. در غير اين صورت و گذشت دو ماه مذكور اصطلاحا كالا ضبط قطعي شده، يعني به مالكيت دولت در مي آيد.

كالاي متروكه

كالاي متروكه كالايي است كه صاحب آن, آن را ترك كرده باشد؛ يعني به هر دليل به سراغ كالا براي ترخيص نرفته يا اگر مراجعه كرده در ارائه اسناد با مداركي كه لازم است تاخير كند, مدتي كه بعد از انقضاي آن كالا متروكه مي شود. چهار ماه از تاريخ اولين قبض انبار -در فرودگاه ها دو ماه است- هر گاه در اين مدت اقدامي براي ترخيص نشود، كالا متروكه مي شود. چنانچه صاحب كالا براي عدم مراجعه و ترخيص كالا عذر موجهي داشته باشد، مي تواند با تنظيم درخواست و ارائهآان به گمرك, تقاضا كند كه مدت ياد شده حداكثر چهار ماه ديگر تمديد شود.

كالاي مرجوعي

كالاي مرجوعي يا دوباره صدور كالاهايي است كه:

1- به عنوان واردات موقت قبلا به كشور وارد مي شوند و در پايان مهلت ورود موقت براي اعاده از كشور اظهار و تحت عنوان كالاي مرجوعي شناخته مي شوند.

2- به دليل ممنوعيت يا غيرمجاز بودن تطبيق با استاندارد هاي اجباري ( در مورد آن دسته از كالاها كه ورودشان مستلزم رعايت استاندارد اجباري است) يا به طور كلي عدم احراز شرايط, قابل ترخيص نيستند به همين لحاظ از كشور بايد مرجوع شوند.

كالاهاي توشه اي و ملزومات

عبارت است از كالاهاي اختصاص يافته براي مصرف توسط مسافران و كاركنان كشتي ها, هواپيماها يا قطارها, اين كالاها ممكن است فروخته شده يا نشده باشد.

كنوانسيون سيستم هماهنگ شده

معاهده و پيماني است كه كشورهاي عضو سازمان جهاني گمرك به منظور اجراي هماهنگ طبقه بندي كالاهاي تجاري به آن پيوسته اند. مفاد اين كنوانسيون از سال 1988 براي اعضا آن لازم الاجرا شده است. ايران نيز از سال 1374 رسما به اين كنوانسيون ملحق شده است و جدول تعرفه(سيستم هماهنگ شده) منظم به اين كنوانسيون را از ابتداي سال 1375 در مقررات صادرات و واردات اجرا مي كند.

كنوانسيون كيوتر

اصطلاحي است كه عموما در ارتباط با كنوانسيون بين المللي براي ساده كردن و هماهنگ كردن روش هاي گمركي به كار برده مي شود. اين كنوانسيون در سال 1973 از طرف شوراي همكاري گمركي كيوتو پذيرفته شده است.

كنوانسيون ا.ت.ا

اصطلاحي است كه عموما در ارتباط با كنوانسيون گمركي در هر بار ا .ت .ا براي ورود موقت كالا به كار برده مي شود. اين كنوانسيون در سال 1961 از طرف شوراي همكاري گمركي در بروكسل پذيرفته شده است.

كنوانسيون نايروبي

اصطلاحي است كه عموما در ارتباط با كنوانسيون بين المللي همكاري متقابل اداري به منظور پيش گيري تجسس و كيفر تخلفات گمركي به كار برده مي شود. اين كنوانسيون در سال 1977 از طرف شوراي همكاري در نايروبي پذيرفته شده است.

كانتينز

محفظه بزرگي است از چوب يا فلز كه اغلب حجم كفه يك كاميون بزرگ يا تريلر را فرا مي گيرد.

گواهي بيمه

اظهاريه امضا شده اي است كه حاكي از مبدا ساخت كالا است. گواهي مبدا توسط صادر كننده كالا و نماينده اش تهيه مي شود ولي اين گواهي در بعضي از كشورها بايد روي فرم خاصي كه حاوي تائيد يك سازمان اداري مستقل (براي مثال اتاق بازرگاني) باشد، صادر شود.

مانيفست

فهرست محمولات يك كشتي، يك قطار يا يك كاروان از كاميون هايي را مي گويند كه بيشتر از يك بارنامه دارند. در فارسي مي توان آن را فهرست كل كالا خواند كه حاوي ريز كليه برنامه هاي مربوط به محموله است. اين فهرست كل زماني عرضه مي شود كه محموله تجاري به گمرك مقصد مي رسد.

مانيفست محموله (بار)

عبارت است از فهرستي از كالاهاي تشكيل دهنده محموله بار كه در يك وسيله حمل و نقل يا در يك واحد حمل و نقل حمل مي شوند. مانيفست محموله بار كه به اين ترتيب حاوي مشخصات بازرگاني مربوط به كالاها از قبيل شماره هاي اسناد حمل, نام صادر كننده و گيرنده كالا, علامت و شماره تعداد و نوع بسته بندي, مقدار و شرح كالا باشد و ممكن است به جاي اظهارنامه محوله بار به كار رود.

نظارت گمركي

يعني اقدامي براي تضمين اجراي قوانين و مقرراتي كه گمرك مسئول اجراي آنهاست به عمل مي آيد.

وزن قانوني

وزن قانوني يعني وزني كه طبق قانون براي مقاصد معين تعيين شده يا مي شود. در قانون گمرك نيز اين وزن عبارت از وزن ناخالص (وزن با ظرف) Gross Weight منهاي وزن تقريبي(اوزان ظروف در قانون گمرك مشخص شده) ظرف وزني كه به اين ترتيب به دست مي آيد براي محاسبه حقوق گمركي و عوارض ورودي در مواردي كه اين حقوق از روي وزن اخذ مي شود، به كار مي رود.

هزينه هاي گمركي

هزينه هاي گمركي وجوهي هستند كه ميزان و چگونگي وصل آنها با تصويب هيات وزيران براي تخليه, باربري, انبار داري, آزمايش, تعرفه بندي, بدرقه كالا, خدمات فوق العاده و نظاير آن تعيين و به وسيله گمرك وصول مي شود بعضي از اين هزينه ها در اظهار نامه هاب گمركي و قبل از اين هزينه ها در اظهارنامه هاي گمركي و قبل از اظهار , محاسبه و منظور مي شوند و برخي به موجب قبض درآمد و جدا از اظهارنامه وصول مي شوند.(نظير هزينه خدمات فوق العاده, هزينه آزمايش كالا, هزينه تعرفه بندي و هزينه بدرقه كالا )

کلمات کلیدی : اصطلاحات بازرگانی , اصطلاحات گمركی ، اصطلاح بازرگانی , واژه های تخصصی گمرك